Γράμμα σ’ ένα φίλο

Σου γράφω τώρα φίλε, με όλο το θάρρος που μου δίνουν οι αμέτρητες συζητήσεις που είχαμε κάτω από τα αστέρια, στην πλάτη μιας γέρικης ελιάς. Ήσουνα κι εσύ στο δημόσιο τότε, μα έφυγες ν' ακολουθήσεις τα όνειρά σου και χάρηκα γι' αυτό. Και ξανάρθες μετά ως αξιωματούχος και πάλι χάρηκα. Είναι σπάνιο σ' αυτή τη χώρα να βλέπεις καλούς ανθρώπους να προωθούνται και να ανεβαίνουν στα δημόσια αξιώματα.
Ήμασταν που λες έφεδροι μαζί, κι όπως όλοι καλά το ξέρουν, το μόνο που γίνεται στις περιβόητες ασκήσεις του αξιόμαχου στρατεύματός μας είναι η μάσα και η ξάπλα. Βρίσκαμε τότε - η μικρή μας παρέα των 5-6 που ταιριάξανε τα χνώτα μας -  την ευκαιρία να μιλήσουμε για το σάπιο σύστημα, τις κομπίνες και το μεγάλο φαγοπότι στην πλάτη αυτού του λαού. Έβαζε ο κάθε ένας τα δικά του, άλλος ιδιωτικός υπάλληλος, άλλος καθηγητής στο δημόσιο, άλλος σε ιδιωτικό και συζητούσαμε με τις ώρες. Και ελπίζαμε μαζί σ' ένα καλύτερο αύριο για μας και τα παιδιά μας.
Το αύριο που ελπίζαμε δεν ήρθε ποτέ όμως. Το σάπιο σύστημα απέταξε από πάνω του μια φλούδα ξετσιπωσιάς και συνέχισε το ίδιο έργο. Πάνω σ' αυτή την φλούδα όμως έκαψε όνειρα κι ελπίδες μιας ολόκληρης γενιάς. Σ' αυτό τον λαθεμένο δρόμο σε βλέπω να βαδίζεις κι εσύ και θέλω εδώ, από αυτό το βήμα, να στο πω, να σ' αποτρέψω.
Φίλε Κώστα, λες πως θέλεις να αλλάξεις την Παιδεία και σε πιστεύω, το ίδιο θέλω κι εγώ. Επέτρεψέ μου μόνο να διαφωνήσω με τις προτεραιότητές σας. Και λέω "σας" γιατί αυτές οι προτεραιότητες είναι θέμα πολιτικής τρίτων.
Έχουμε εκθέσεις, λέτε, πως η Παιδεία μας "στοιχίζει" πολλά (σαν ποσοστό του ΑΕΠ) και αποδίδει λίγα. Ό προκάτοχος σας είχε παραδεχτεί ότι το ποσοστό του ΑΕΠ περιλαμβάνει και το κομμάτι του Πολιτισμού και του Αθλητισμού που υπάγονται στο Υπουργείο Παιδείας. Πόσο μένει για την Παιδεία όταν φύγουν τα άλλα δύο από μέσα; Όταν τακτοποιηθούν όλα τα σωματεία με τους κόκκινους φακέλους, τι μένει;
Κι έπειτα πάλι, είναι και τα θέματα υποδομής. Την τελευταία δεκαετία ρίξατε τα μισά σχολεία κάτω για αντισεισμικά (αφού η συντριπτική πλειοψηφία ήταν πέραν των 30 χρονών) και μετά τα ξαναρίξατε για καλωδιώσεις και δικτύωση και μετά από κάθε καλοκαίρι και γιορτές αναπληρώνουμε τον εξοπλισμό που κλάπηκε. Πόσα πήραν κάποιοι εργολάβοι για όλα αυτά; Για σχολεία που μπάζουν και στάζουν τον χειμώνα και ψήνονται το καλοκαίρι; Όταν αφαιρεθούν κι όλα αυτά πόσα μένουν;
Έχουμε μαθητές που αποφοιτούν και είναι αναλφάβητοι, λέτε. Ναι, συμφωνώ. Γιατί όμως, ξέρετε; Όταν οι ρητές εντολές του υπουργείου σας είναι "Αποφύγετε την στασιμότητα πάση θυσία, αλλιώς ...", τι γίνεται; Αν θέλει το Υπουργείο Παιδείας να καταργήσει την στασιμότητα γιατί δεν αλλάζει τον τρόπο βαθμολόγησης και να δίνει πιστοποιητικό φοίτησης σε όλους; Γιατί να βάζω Δ σε ένα μαθητή που γράφει 3, 4 ή και 5; Σ' αυτόν που γράφει 10 τι θα βάζω; Στο 20; Με τις ευχές και τις οδηγίες σας δημιουργήσαμε μια ολόκληρη γενιά μετριοτήτων που έμαθαν ότι η αυθάδεια και η αδράνεια επιβραβεύονται. Κάποτε αυτό σταματούσε στο γυμνάσιο, στο λύκειο ήταν "δύσκολο". Μετά λύπης σας πληροφορώ ότι κι εκεί το ίδιο γίνεται.
Κάνατε το Ενιαίο για να διαλέγουν οι μαθητές τα μαθήματα που οι ίδιοι θέλουν, μα δεν σκεφτήκατε ότι στο τέλος οι μαθητές θα διαλέγουν όχι αυτά που τους ενδιαφέρουν, αλλά αυτά που θεωρούν "εύκολα" για να περάσουν. Τα 3 χρόνια κατεύθυνσης έγιναν 2, αφού ουσιαστικά η πρώτη λυκείου είναι επανάληψη του γυμνασίου. Και συμπιέσατε κι αφαιρέσατε ύλη για να χωράει. Θυμάμαι φοιτητές της δικής μου γενιάς να είναι οι μόνοι που ήξεραν να λύσουν διαφορικές εξισώσεις σε εισαγωγικά μαθήματα αμερικανικών πανεπιστημίων καθώς τα προχωρημένα Αμερικανάκια δεν είχαν ιδέα (αφού δεν είχαν διαλέξει το μάθημα στο λύκειο, σας θυμίζει κάτι;).
Κάνατε τα τετράμηνα για να αποσυμφορήσετε τους μαθητές, αλλά τετράμηνα χωρίς εξεταστική περίοδο τετράμηνου πώς γίνεται; Στο τέλος, οι μαθητές αντί να έχουν 3 βαθμούς τετράμηνων + εξέταση για να βγει ο μέσος όρος, έχουν 2+εξέταση. Έστω ότι ένας άριστος μαθητής, για κάποιο λόγο, γράφει 11 στην εξέταση. Με το σύστημα των τριμήνων: (20+20+20+11)/4 = 17,75 δηλαδή 18. Με τα τετράμηνα: (20+20+11)/3 = 17. Ποιος ζημιώνει;
Συμμετείχαμε ακόμη στην PISA μια φορά και ξαφνικά πρέπει να διαλύσουμε ολόκληρο το σύστημα επειδή δεν ήμασταν οι πρώτοι. Ναι, θεωρητικά δεν πήγαμε καλά, αλλά στο κάτω κάτω τι μετρά η PISA; Την επίδοση συγκριτικά με χώρες τελείως ανόμοιες μαζί μας σε κουλτούρα και σύστημα ή μήπως την επίδοση μας συγκριτικά με τον εαυτό μας; Κι αν είναι με τον εαυτό μας, αφού συμμετείχαμε μόνο μια φορά, πώς ξέρουμε με τι να συγκρίνουμε χωρίς να περιμένουμε να δούμε πως θα πάμε την επόμενη φορά. Κι άλλοι την έπαθαν όπως εμάς, π.χ. η Γερμανία, η οποία όπως αναλύετε σε άρθρο του "The Economist" με ημερομηνία 5 Ιουλίαυ 2014, έχει αλώσει το παραδοσιακό σύστημα της για να πιάσει κορυφή στο PISA. Και τα κατάφερε, αλλά τώρα φωνάζουν οι γονείς, γιατί έχουν κουρασμένα παιδιά, χωρίς ελεύθερα απογεύματα, σε καθεστώς φροντιστηρίων. Κι εκεί που η Γερμανία έβγαζε από τα σχολεία τους καλύτερους τεχνίτες του κόσμου, τώρα βγάζει υποψήφιους φοιτητές. Τι έχει ανάγκη όμως περισσότερη ανάγκη όμως μια χώρα όπως η Γερμανία; Και μια χώρα όπως η Κύπρος τι ανάγκες έχει σε εργατικό δυναμικό;
Φίλε Κώστα, κλείνω φέτος 13 χρόνια συμβασιούχος καθηγητής στη Δημόσια Εκπαίδευση, μετράω 4 Προέδρους της Δημοκρατίας και 7 διαφορετικούς Υπουργούς Παιδείας. Έχω ακούσει άπειρα "ΘΑ" από πολλούς "σοφούς", μα όπως λέει και το "Ξυράφι του Όκαμ", η απλούστερη λύση είναι συνήθως και η πιο σωστή.
Το να ισχύουν όλα τα παραπάνω και ακόμη περισσότερα, που στερούμαι της φαιάς ουσίας για να σου αναλύσω, το να αφήνονται να ισχύουν μέχρι σήμερα και να ασχολούμαστε με τον αν ο κατάλογος διοριστέων είναι παρωχημένος ή όχι, φαντάζει αστείο.
Αστείο, όχι γιατί δεν χρήζει βελτίωσης. Φυσικά και χρήζει, όμως είναι σαν ένας δρομέας εν ώρα αγώνα να σταματά, για να στρώσει την τούφα των μαλλιών του ώστε να φαίνεται καλός στις φωτογραφίες.
Με βάση τα μέχρι τώρα δείγματα γραφής της σημερινής κυβέρνησης, η δημόσια παιδεία είναι αναλώσιμη. Γιατί; Επειδή εργοδοτεί τον μεγαλύτερο αριθμό συμβασιούχων του κρατικού μισθολογίου. Όλοι οι άλλοι έχουν γίνει αορίστου χρόνου. Εμείς όχι. Επίσης, είμαστε υψηλόμισθοι (Α8-10-11 για καθηγητές, δασκάλους, νηπιαγωγούς). Και τελευταίο, κανείς από εμάς δεν έχει διοριστεί με σύμβαση από "μέσο". Άρα, για αυτό το κόμμα και οποιοδήποτε κόμμα δεν είμαστε πελάτες, άρα είμαστε αναλώσιμοι κι εμείς.
Δεν βρίσκω καθόλου τυχαίες τις δηλώσεις συγκεκριμένων πολιτικών για αναβάθμιση της ιδιωτικής παιδείας, εν μέσω όλων αυτών. Με ένα σμπάρο, φεύγουν αρκετοί "χαραμοφάηδες" εκπαιδευτικοί και μένει χαρούμενη η τρόικα, μένουν λεφτά για λιμουζίνες και οι κουμπάροι μας (τυπικά και άτυπα) των ιδιωτικών σχολείων βρίσκουν νέα πελατεία, τόσο σε θύματα εκπαιδευτικούς με μισθούς των 600 ευρώ, όσο και σε μαθητές που το κράτος θα αδυνατεί δήθεν να απορροφήσει.
Κι όταν καταφέρουν και φύγουμε, μαζί με την αναμενόμενη μείωση των μαθητών στα επόμενα τρία χρόνια λόγω υπογεννητικότητας, μαζί με την αύξηση του ορίου αφυπηρέτησης, πόσες θέσεις μένουν για τους υποψηφίους του νέου καταλόγου; 1; 5; 100; Γι' αυτές τις λίγες θεσούλες στον ήλιο, κάποιοι κουμπάροι πάλι θα πουλήσουν μεταπτυχιακά και προϋπηρεσιακές καταρτίσεις "Made in Cyprus" σε 40 000 υποψηφίους.
Ακόμα ένα στατιστικό ψέμα, είναι η ηλικία διορισμού. Αν διοριζόμουν σήμερα κιόλας μόνιμος, τι θα έγραφαν τα στατιστικά του υπουργείου; Διορίστηκα 37 ετών. Έλα όμως που είμαι καθηγητής από τα 24 μου. Το ίδιο ισχύει και για όλους τους 1000 τόσους συμβασιούχους. Κάθε χρόνο η ηλικία διορισμού αυξάνεται κατά ένα. Ωραίες στατιστικές, μα λαθεμένες.
Όπως βλέπεις φίλε Κώστα και εδώ το "Ξυράφι του Όκαμ" λέει την αλήθεια. Αν το πρόβλημα είναι η Παιδεία, υπάρχουν απλούστερα σενάρια. Μόνο αν το  πρόβλημα είναι "αλλού" φταίει ο κατάλογος.
Σε παρακαλώ λοιπόν, μην γίνεις υποχείριο κάποιων, μαριονέτα στα χέρια αχρείων. Το δικό σου όνομα θα σπιλώσεις και είναι κρίμα.

Πλήρης παράθεση πληροφοριών:
Ο συγγραφέας υπηρέτησε ως έφεδρος στην Ε.Φ. μαζί με τον μετέπειτα Υπουργό Υγείας και κατόπιν Υπουργό Παιδείας κ. Κώστα Καδή. Επίσης, ουδέποτε επικοινώνησε με τον κ. Καδή για διευκολύνσεις, χάρες ή οποιασδήποτε μορφής βόλεμα. Το σκέφτηκε, μα δεν το έκανε.
Άρθρο Economist